Piotr Janusz Kowalski

SĄD Sąd Okręgowy w Krakowie sędzia

OGŁOSZENIE KONKURSU Monitor Polski 2019 poz. 226

UCHWAŁA NEOKRS Nr 527/2020 z dnia 2020-07-08

POSTANOWIENIE PREZYDENTA RP Nr 1130.45.2020 z dnia 2020-10-02OGŁOSZENIE NOMINACJI Monitor Polski 2020 poz. 1177

WRĘCZENIE NOMINACJI Dnia 2020-11-26

po przeprowadzeniu tzw. “testu Ástráðsson” Sąd Najwyższy uchylał wyroki Sądu Apelacyjnego w składzie z sędzią Piotrem Kowalskim

wyrok w sprawie III KS 26/22

z uzasadnienia:

"...zauważyć trzeba, że P. K. sędzią sądu rejonowego został w roku 2009. Sędzia ten jest od 2018 r. wykładowcą w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury. W tym samym roku poparł kandydaturę D. P. do składu Krajowej Rady Sądownictwa. Od tego czasu jego kariera zawodowa nabrała szybkiego tempa. W roku 2019 został powołany w skład Okręgowej Komisji Wyborczej w K. Opinie sędziów wizytatorów na temat jakości pracy P. K. były bardzo dobre i przy jednogłośnym poparciu Kolegium w październiku 2020 roku otrzymał on nominację na sędziego Sądu Okręgowego w K. W tym samym roku ówczesna Prezes Sądu Okręgowego – D. P. złożyła wniosek o powołanie go na stanowisko Wiceprezesa Sądu Okręgowego w K. i po krótkim czasie, także w październiku 2020 r. otrzymał tę nominację. Już w marcu 2021 r. złożony został wniosek o delegowanie P. K. do Sądu Apelacyjnego w […], w ramach której orzeka w tym Sądzie od 1 maja 2021 r. W roku 2021 udzielił kolejnego poparcia dla kandydata na członka Krajowej Rady Sądownictwa, co spotkało się już wcześniej z krytyką Stowarzyszenia […] i wykluczeniem P. K. z grona jego członków. W tym samym 2021 roku w marcu powołany został do składu Komisji Egzaminacyjnej osób zdających egzamin adwokacki, wcześniej był także członkiem komisji przeprowadzającej egzamin komorniczy. Powyższe okoliczności powinny zostać ocenione w kontekście swoistego testu niezawisłości i bezstronności, określonego w przywołanej wcześniej uchwale połączonych Izb SN.
Bezstronność sędziego rozpatrywana być może w dwóch aspektach. Pierwszy to wewnętrzny wymiar bezstronności, który powiązany jest z charakterem sędziego, jego osobowością i wewnętrzną niezależnością. Wymiar ten cechuje osobista neutralność sędziego w odniesieniu do stron i obiektywizm w stosunku do okoliczności danej sprawy. Drugi aspekt bezstronności i ściśle z nią powiązanej niezawisłości dotyczy postrzegania sędziego z perspektywy zewnętrznej. Chodzi o punkt widzenia stron, uczestników postępowania i postronnych obserwatorów, czy także szerzej ogółu społeczeństwa. Sędzia, który wewnętrznie jest całkowicie niezawisły i bezstronny, może być w określonych sytuacjach postrzegany jako stronniczy lub zależny od przedstawicieli władzy wykonawczej, ustawodawczej, a nawet sądowniczej np. od prezesa sądu. Zdarza się czasem, że taki odbiór zewnętrzny postawy sędziego jest niezawiniony przez niego. Jeśli jednak zewnętrzne przekonanie, o którym mowa, jest oparte na zobiektywizowanych przesłankach, to jest to fakt, który może wpływać na decyzje o charakterze procesowym.
Przykład stanowić mogą orzeczenia Sądu Najwyższego wydawane na podstawie art. 37 k.p.k. Kierując się względem dobra wymiaru sprawiedliwości odstąpić można od reguł właściwości miejscowej i przekazać sprawę do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu między innymi wówczas, gdy rozpoznanie tej sprawy przez sąd miejscowo właściwy byłoby postrzegane jako niespełniające standardów niezawisłości i bezstronności. Wówczas subiektywne odczucia stron lub miejscowej społeczności, ich obawy o bezstronność, decydować mogą o przekazaniu sprawy innemu sądowi.
Podobna sytuacja występuje w odniesieniu do sędziów, którzy w warunkach kryzysu praworządności, nie tylko uczestniczą w procedurze powołania na urząd sędziego na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej na podstawie ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. i w wyniku tej procedury otrzymują nominację, ale również okoliczności związane z ich drogą zawodową mogą świadczyć o naruszeniu standardu niezawisłości i bezstronności. Sąd Najwyższy w szeregu orzeczeń stoi na stanowisko, że badanie tych okoliczności jest dopuszczalne i zasadne w świetle art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. (zob. m. in. wyroki SN z dnia 23 stycznia 2020 r., III KK 404/21 i z dnia 19 października 2022 r., II KS 32/21). Istotne jest także uznanie funkcjonującej od 2018 r. Krajowej Rady Sądownictwa za organ, który nie jest tożsamy z organem, o którym mowa w Konstytucji RP (zob. uchwała 7 sędziów SN z 2 czerwca 2022 r., IKZP 2/22, OSNK z 2022 r., z. 6, poz. 22). Nie stoi temu na przeszkodzie orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 kwietnia 2020 r., U 2/20, którym niejako unieważniono uchwałę połączonych Izb SN. Wynika to między innymi z wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 22 lipca 2022 r., wniosek nr 43447/19, w sprawie Reczkowicz p-ko Polsce. W przytoczonych orzeczeniach Sądu Najwyższego dokonano pogłębionej analizy orzecznictwa w tym zakresie i skład rozpoznający skargę, stanowiącą przedmiot rozpoznania poglądy te podziela.
Analiza postawy sędziego P. K. i jego drogi zawodowej w ostatnich latach, a także rodzaj i liczba powołań od Ministra Sprawiedliwości na różne stanowiska skumulowane w krótkim czasie prowadzi do wniosku, że w odbiorze zewnętrznym może on być postrzegany jako osoba powiązana z osobami ściśle współpracującymi z przedstawicielami władzy wykonawczej i autoryzującymi zmiany w sądownictwie, które są sprzeczne z regułami określonymi w Konstytucji. Z tego powodu za naruszone uznać zasady niezawisłości i bezstronności, które składają się na realizację konstytucyjnego prawa każdego obywatela do sądu – art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 47 Karty Praw Podstawowych UE i art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Skład z udziałem takiego sędziego prowadzi do ziszczenia się bezwzględnej przesłanki odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k.
Z tego powodu skarga obrońców oskarżonych została uwzględniona i uchylono wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 9 listopada 2021 r., sygn. akt II AKa 115/21, którym uchylono wyrok Sądu Okręgowego w Nowym Sączu. i przekazał sprawę temu Sądowi do ponownego rozpoznania."

por. też:

wyrok w sprawie III KK 347/23

z uzasadnienia:

"...Powyższe zasady temporalne skutkowały przyjmowaniem przez Sąd Najwyższy w wydawanych dotychczas orzeczeniach, w których zagadnienia delegacji się pojawiało, takiej wykładni przepisów, która nie dawała podstaw do wzruszania poddawanych kontroli tego Sądu orzeczeń przy przyjęciu za podstawę rozstrzygnięcia art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k., bowiem delegacje te były dokonywane przez Ministra Sprawiedliwości przed datą interpretacji przepisów traktatowych przez TSUE, a więc przed dniem 16 listopada 2021 r. Co więcej, w większości spraw, w których problematyka delegacji się pojawiała, również orzeczenia zapadłe z udziałem sędziów posiadających taki status wydawane były przed wskazaną wyżej datą (zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 25 listopada 2021 r., II KK 379/21; z dnia 23 czerwca 2022 r., IV KK 164/22; czy powołane już wyżej z dnia 13 lipca 2022 r., IV KO 1/22).
Inaczej natomiast oceniać należy sytuację, gdy do delegowania sędziego, zwłaszcza orzekającego w sprawach karnych, doszło po wydaniu przez TSUE powołanego wyżej wyroku i w trakcie tej delegacji zapadło orzeczenie z udziałem tak delegowanej osoby, a tego rodzaju sytuacja ma miejsce w odniesieniu do sędziego X.Y.
Sędzia X.Y. został delegowany przez Ministra Sprawiedliwości z dniem 1 września 2022 r. do pełnienia obowiązków sędziego w Sądzie Apelacyjnym w Krakowie decyzją z dnia […] 2022 r., […], na podstawie art. 77 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (wówczas Dz. U. z 2020 r., poz. 2072 ze zm. – dalej w tekście u.s.p.) na okres od dnia 1 września 2022 r. do dnia 31 sierpnia 2023 r. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie w tej sprawie zapadł natomiast, co wskazano już wyżej, w dniu 30 stycznia 2023 r.

(...)

postępowanie testowe, o którym mowa w pkt 2 uchwały Sądu Najwyższego wydanej pod sygn. BSA I-4110-1/20 oraz w uchwale z dnia 2 czerwca 2022 r., I KZP 2/22, z uwzględnieniem kryteriów wypracowanych w orzecznictwie ETPCz (m.in. wyrok Wielkiej Izby z dnia 1 grudnia 2020 r., w sprawie Guðmundur Andri Ástráðsson przeciwko Islandii [skarga nr 26374]), zostało już w odniesieniu do sędziego X.Y. przeprowadzone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2023 r., III KS 26/22 i wypadło dla jego osoby negatywnie. Postępowanie to było związane z faktem powołania go do pełnienia urzędu sędziego Sądu Okręgowego w Krakowie na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej przepisami ustawy o KRS z 2017 r. Stosowna uchwała Nr 527/2020 zapadła w dniu 8 lipca 2020 r. (dotyczyła obsady dwóch stanowisk sędziego sądu okręgowego w Sądzie Okręgowym w Krakowie ogłoszonych w Monitorze Polskim z 2019 r., poz. 226). Sędzia X.Y. nominacje tę odebrał w dniu 26 listopada 2020 r. (postanowienie Prezydenta RP z dnia […] 2020 r., nr […], M. P. z 2020 r., poz. 1177).
Analiza dokumentacji dotyczącej drogi zawodowej sędziego X.Y. jednoznacznie wskazuje na przyspieszenie rozwoju jego kariery po roku 2017, kiedy to wprowadzone zostały pierwsze jednoznacznie negatywnych dla polskiego sądownictwa zmiany mające na celu ograniczenie niezależności sądów i niezawisłości sędziów (ustawa z dnia 12 lipca 2017 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw [Dz. U. z 2017 r., poz. 1452]). Świadczą o tym kolejne, dotyczące jego osoby, decyzje.
I tak, sędzia X.Y. , który został powołany na urząd sędziego sądu rejonowego w 2009 r., już od 2018 r. wyznaczony został na wykładowcę Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury. W 2019 r. powołano go w skład Okręgowej Komisji Wyborczej w Krakowie (jeszcze jako sędziego Sądu Rejonowego […] w Krakowie), początkowo jako członka tej Komisji, a następnie od 2023 r., już jako sędziego Sądu Okręgowego, jako Zastępcę Przewodniczącego.
Od […] 2019 r. został delegowany przez Ministra Sprawiedliwości do orzekania w ramach stałej delegacji w Sądzie Okręgowym w Krakowie, w którym to Sądzie na wniosek ówczesnej Prezes Sądu Okręgowego D. P. (w tym czasie członka Krajowej Rady Sądownictwa w składzie określonym ustawą o KRS z 2017 r.), jeszcze jako sędzia delegowany, objął stanowisko Wiceprezesa po zwolnieniu tego stanowiska przez sędziego K. W., która w tym czasie, również jako sędzia delegowana do orzekania w Sądzie Apelacyjnym w Krakowie, wyznaczona została na stanowisko Wiceprezesa tego ostatniego Sądu. W obu wypadkach takie powierzenie funkcji wiceprezesa całkowicie odbiegało od dotychczasowych standardów, albowiem tego rodzaju istotnej funkcji w administracji sądowej nie obejmował sędzia danego sądu, a osoba do niego delegowana z sądu niższej instancji.
Już wkrótce potem, bo w marcu 2021 r. złożony został wniosek o delegowanie sędziego X.Y. do orzekania w Sądzie Apelacyjnym w Krakowie. Delegację tę, udzieloną przez Prezesa Sądu Apelacyjnego w Krakowie w dniu […] 2021 r. ([…]), wymieniony sędzia rozpoczął w dniu […] 2021r.
W dniu 29 sierpnia 2022 r., o czym wspomniano już wyżej, kolejnej delegacji do orzekania w Sądzie Apelacyjnym w Krakowie udzielił temu sędziemu Minister Sprawiedliwości.
Od roku 2020 r. sędzia X.Y. był wielokrotnie powoływany przez Ministra Sprawiedliwości w skład różnego rodzaju komisji egzaminacyjnych jako przedstawiciel tego Ministra (zob. zarządzenia Ministra Sprawiedliwości: z dnia 30 stycznia 2020 r. [M. P. z 2020 r., poz. 50]; z dnia 30 marca 2021 r. [M. P. z 2020 r., poz. 94]; z dnia 31 marca 2021 r. [M. P. z 2021 r., poz. 87]; z dnia 14 marca 2022 r. [M. P. z 2022 r., poz. 84]).
Nie powielając argumentacji Sądu Najwyższego zawartej w uzasadnieniu wyroku z dnia 18 lipca 2023 r., III KS 26/22, a dotyczącej standardu niezawisłości i bezstronności zasygnalizować należy dodatkowo, co następuje.
Sędzia X.Y. należy do tej grupy sędziów, którzy pomimo wyrażanych powszechnie wątpliwości co do spełniania przez Krajową Radę Sądownictwa – w składzie określonym ustawą z 2017 r. – konstytucyjnych i konwencyjnych standardów niezależności, podjął decyzję o ubieganiu się, w postępowaniu z udziałem tego organu, o powołanie do pełnienia urzędu sędziego sądu okręgowego w Sądzie Okręgowym w Krakowie. Co więcej, w roku 2022, kiedy to kwestia funkcjonowania Krajowej Rady Sądownictwa w kształcie określonym ustawą o KRS z 2017 r. została już negatywnie oceniona nie tylko w orzecznictwie Sądu Najwyższego (uchwała z dnia 23 stycznia 2020 r.), lecz również organów międzynarodowych dokonujących interpretacji wiążących Rzeczpospolitą Polską regulacji traktatowych (wyroki ETPCz – z dnia 22 lipca 2021 r., w sprawie Reczowicz przeciwko Polsce [skarga nr 43447/19], z dnia 8 listopada 2021 r., Dolińska-Ficek i Ozimek przeciwko Polsce [skargi nr 49868/19 i 57511/19], z dnia 3 lutego 2022 r., Advance Pharma sp. z o.o. przeciwko Polsce [skarga nr 1469/20] oraz wyroki TSUE – z dnia 19 listopada 2019 r. [Wielka Izba] w połączonych sprawach C-585/18, C-624/18 i C-625/18; z dnia 15 lipca 2021 r., C-791/19), zdecydował się na udzielenie poparcia ubiegającym się o powołanie w skład tego niekonstytucyjnego organu sędziów: I. B., E. Ł., K. M., D. P. oraz P. S.
Zestawienie wszystkich wskazanych wyżej okoliczności w pełni potwierdza pogląd Sądu Najwyższego zawarty w uzasadnieniu wyroku z dnia 18 lipca 2023 r., III KS 26/22, że sędzia X.Y. znalazł się w gronie sędziów cieszących się szczególnym zaufaniem ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości, przekraczającym granice typowego zaufania jakiego należy oczekiwać w relacjach sędzia – organ władzy wykonawczej (in concreto – resort sprawiedliwości). Nie może też budzić wątpliwości, że tego rodzaju relacja wynikała z faktu akceptacji przez wymienionego sędziego zmian dokonywanych sukcesywnie przez władzę ustawodawczą i wykonawczą w obszarze władzy sądowniczej, której wyłącznym celem było osłabienie niezależności sądów oraz podważenie niezawisłości sędziowskiej. Powyższe ustalenie wynika wprost z powołanych wyżej bezspornych faktów mających pełne odzwierciedlenie w dokumentacji zgromadzonej przez Sąd Najwyższy w toku postępowania kasacyjnego. Trudno inaczej, niż akceptację dla niekonstytucyjnych rozwiązań, ocenić przecież takie postępowanie sędziego X.Y. , jak zgoda na objęcie funkcji wiceprezesa Sądu Okręgowego w Krakowie obok powołanej na Prezesa tego Sądu sędziego D. P. i to w sytuacji wcześniejszego (w 2017 r.) odwołania z tej funkcji sędziego B. M. w oparciu o niemające odzwierciedlenia w faktach podstawy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 stycznia 2021 r., I ACa 423/20). Podobnie ocenić należy fakty podpisania list poparcia na członków do niekonstytucyjnej i naruszającej standardy ratyfikowanych przez Rzeczypospolitą Polską umów międzynarodowych Krajowej Rady Sądownictwa (zob. powołane wcześniej orzecznictwo Sądu Najwyższego, Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka).
Wszystko to prowadzi do jedynego możliwego wniosku, że sędzia X.Y. nie spełnia standardu niezawisłości i bezstronności w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, art. 47 KPP oraz art. 6 ust. 1 EKPC – wyznaczonego w tym ostatnim przepisie dla spraw cywilnych. Rozpoznanie konkretnej sprawy z jego udziałem tak w Sądzie, do którego został powołany na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie ustawy o KRS z 2017 r., jak i w sądzie wyższego rzędu w ramach delegacji ministerialnej, nie gwarantuje bowiem stronom postępowania (w tym wypadku oskarżycielowi posiłkowemu) prawa do rzetelnego procesu.
Musiało to skutkować – wobec ujawnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej określonej w art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. – uchyleniem wydanego z jego udziałem wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie"