Iwona Małgorzata Szalacha

Sąd Okręgowy w Rzeszowie

OGŁOSZENIE KONKURSU Monitor Polski 2020 poz. 1036

UCHWAŁA NEOKRS Nr 760/2021 z dnia 2021-06-22

WRĘCZENIE NOMINACJI Dnia 2023-03-02

po przeprowadzeniu tzw. “testu Ástráðsson” Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu Okręgowego w składzie z sędzią iwoną Szalacha

1. wyrok

z uzasadnienia:

„…kariera zawodowa sędziego I. S. od roku 2018 była w sposób bezpośredni związana z udzielanym przez nią poparciem dla kandydatów do Krajowej Rady Sądownictwa, nie spełniającej w świetle orzeczeń Sądu Najwyższego oraz organów międzynarodowych, standardu organu niezależnego od władzy ustawodawczej i wykonawczej. W 2018 r. było to poparcie dla kandydatury sędziego J. D., który w 2021 r. w toku posiedzenia nad kandydaturą wyżej wymienionej w postępowaniu związanym z wolnym etatem w Sądzie Okręgowym w Rzeszowie wziął udział w głosowaniu, popierając przedstawienie SSR I. S. Prezydentowi RP do powołania na urząd sędziego tego Sądu. Już chociażby z tego powodu transparentność postępowania konkursowego, w którym uczestniczyła wymieniona sędzia budzi uzasadnione wątpliwości.

Potwierdzeniem zaangażowania Pani I. S. w destrukcyjne dla porządku prawnego w Polsce działania ówczesnej opcji politycznej było też – w okresie pomiędzy uchwałą KRS o przedstawieniu wniosku o jej powołanie na urząd sędziego w Sądzie Okręgowym w R. (23 czerwca 2021 r.) a wręczeniem nominacji (2 marca 2023 r.) – udzielenie poparcia kolejnemu kandydatowi na następną kadencję niekonstytucyjnego KRS – sędziemu R. P. Uczyniła więc to sędzia I. S. mając bez wątpienia świadomość – a to wobec wielu rozstrzygnięć Sądu Najwyższego (przykładowo powołana wcześniej uchwała połączonych Izb Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r., BSA I-4110-1/20), czy też międzynarodowych Trybunałów (zob. wyroku ETPCz i TSUE wskazane już w tym uzasadnieniu), jak destrukcyjne dla polskiego wymiaru sprawiedliwości są „reformy” wprowadzane w tym czasie w życie. Nie powstrzymało jej przed akceptacją tych działań (podpisanie listy poparcia) również funkcjonujące w przestrzeni medialnej zaangażowanie sędziego R. P. w tzw. aferze hejterskiej, czy też rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego kwestionujące sposób jego delegacji do Sądu Apelacyjnego w […] (był wówczas jeszcze sędzią Sądu Rejonowego), na czas pełnionej przez niego w tym czasie funkcji prezesa Sądu Okręgowego.

Trudno przypuszczać, że sędzia I. S. , z uwagi na swoje doświadczenie i staż orzeczniczy, czy też chociażby ukończenie studiów podyplomowych z Prawa Unii Europejskiej, nie uświadamiała sobie znaczenia własnych działań wpisujących się w politykę ówczesnej władzy wykonawczej (Ministra Sprawiedliwości).

Wskazane zachowanie tej sędziego świadczy nie tylko o pełnym poparciu – formalnej i personalnej akceptacji – przeprowadzonych od 2017 r. niekonstytucyjnych zmian w sądownictwie, których myślą przewodnią było ograniczenie niezależności sądów i pełne ich podporządkowanie władzy wykonawczej. Działanie takie, w konkretnych okolicznościach związanych z osobą SSO I. S. , uprawnia do konkluzji, że sąd w składzie z jej udziałem nie spełnia standardów niezawisłości i bezstronności w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, art. 47 KPP i art. 6 ust. 1 EKPC, skutkując wystąpieniem bezwzględnej przyczyny odwoławczej określonej w art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k.

Nie podważa takiej konkluzji również charakter niniejszej sprawy, w której Sąd Najwyższy rozpatrywał skargę wniesioną na niekorzyść oskarżonej przez pełnomocnika pokrzywdzonej, mającej w tym postępowaniu status oskarżycielki prywatnej.

Po pierwsze uchybienie określone w art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. nie należy do tego katalogu bezwzględnych przyczyn odwoławczych, których uwzględnienie (jedynie z tego powodu) może nastąpić tylko na korzyść oskarżonego (art. 439 § 2 k.p.k. w zw. z art. 439 § 1 pkt 9 – 11 k.p.k.).

Po drugie, jak trafnie wskazuje się w orzecznictwie Sądu Najwyższego, prawo do rzetelnego procesu przysługuje nie tylko oskarżonemu, lecz również pokrzywdzonemu – ofierze przestępstwa (zob. postanowienie z dnia 11 stycznia 2024 r., I KK 447/23 [KRI 339]). Sąd Najwyższy w powołanej sprawie dostrzegł, że verba legis art. 6 ust. 1 EKPC w sprawie karnej gwarantuje prawo do sądu bezstronnego, niezależnego i ustanowionego ustawą oskarżonemu, a nie pokrzywdzonemu. Jak jednak wywiódł dalej, z utrwalonego orzecznictwa ETPCz wynika, że jeżeli przedmiotem postępowania karnego jest także dochodzenie roszczeń o charakterze cywilnym przez pokrzywdzonego, to może on powoływać się na gwarancje art. 6 ust. 1 EKPC przewidziane w tym przepisie dla spraw cywilnych (zob. wyroki ETPCz: z dnia 12 lutego 2004 r., skarga nr 47287/99, Perez przeciwko Francji; z dnia 21 września 200 4 r., skarga nr 10675/02, Kuśmierek przeciwko Polsce; z dnia 20 marca 2009 r., skarga nr 12686/03, Gorou przeciwko Grecji; tak też: M. Wąsek – Wiaderek, Prawo pokrzywdzonego do rzetelnego procesu. Międzynarodowe akty prawne jako źródło praw pokrzywdzonych i świadków w procesie karnym [w:] P. Hofmański [red.], System Prawa Karnego Procesowego. Zagadnienia ogólne, Warszawa 2013, Tom I, cz. 2, s. 82 i n.). Powyższe ma bezpośrednie przełożenie na niniejszą sprawę, w której Sąd pierwszej instancji zasądził – na podstawie art. 46 § 2 k.p.k. – od oskarżonej na rzecz pokrzywdzonej Kingi Wróblewskiej kwotę 500 zł tytułem nawiązki. Co więcej, z uwagi na charakter niniejszej sprawy – zniesławienie – możliwość stosowania standardu z art. 6 ust. 1 EKPC przewidzianego dla spraw cywilnych, przyjmowana jest w orzecznictwie ETPCz również przez pryzmat ochrony dóbr osobistych (zob. powołany już wyżej wyrok ETPCz z dnia 21 września 2004 r., Kuśmierek przeciwko Polsce).

Reasumując, ponieważ wyrok Sądu odwoławczego dotknięty był przewidzianym w art. 539a § 3 k.p.k. uchybieniem określonym w art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k., konieczne było jego uchylenie i przekazanie Sądowi Okręgowemu w Rzeszowie do ponownego rozpoznania."